JAK MARSZAŁEK WRÓCIŁ NA TARGOWĄ
Kolejna wystawa w galerii przy schodach trasy W-Z przypomina o powrocie tonda z marszałkiem Piłsudskim na elewację gmachu DOKP przy Targowej 74.
Ten architektoniczny ozdobnik oraz fakt jego ponad 70-letniej nieobecności w tympanonie nad wejściem do gmachu dyrekcji DOKP na Targowej, znany był tylko nielicznym. Kolejny już raz odwiedzamy plenerową galerię, która przypomina tym razem historię odtworzenia i powrotu na dawne, historyczne miejsce, wizerunku marszałka Józefa Piłsudskiego.
Cofnijmy się zatem do okresu międzywojennego. Jest rok 1933. Zbliża się jubileusz 15-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Kolejarze po 1918 roku zawsze mocno podkreślali swój patriotyzm. Widomym znakiem tego było umieszczanie narodowych emblematów na dworcach kolejowych, godła na wagonach i lokomotywach. Postanowili uczcić ten jubileusz fundując tondo z wizerunkiem twórcy niepodległej Polski.
Uroczystość odsłonięcia z udziałem premiera Aleksandra Prystora odbyła w imieniny marszałka – 19 marca 1933 roku.
Z chwilą opuszczenia Pragi przez Niemców w 1944 roku gmach ten służył władzom miasta Warszawy, a także jako pierwsza siedziba Krajowej Rady Narodowej, oraz Rządu Tymczasowego RP i kilku ministerstw. Wizerunek marszałka z oczywistych powodów został usunięty. Umieszczono w to miejsce orła, który po 1989 roku odzyskał koronę. Jednak dopiero z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości kolejarze wystąpili z inicjatywą rekonstrukcji dawnego wystroju tympanonu wejściowego. Zlecenie to zrealizowali artyści rzeźbiarze i konserwatorzy dzieł sztuki Anna Getler i Piotr Grzegorz Mądrach.
Zrekonstruowany wizerunek marszałka ma 120 cm średnicy, wykonany z brązu ma grubość 10 cm, a jego waga wynosi ok. 230 kg.
Wystawa na planszach przypomina, że gmach DOKP, zaprojektowany przez znanego warszawskiego architekta Mariana Lalewicza, został zbudowany w latach 1928-1930. Warszawska firma „IMAG” instalując wykonaną kopię tonda, tym samym przywróciła wygląd gmachu z 1933 roku.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że ta sama para artystów plastyków wykonała już podobne zlecenie w 2018 roku. Zrekonstruowali oni, stojący przed wojną na dziedzińcu przed gmachem Technologii Chemicznej Politechniki Warszawskiej, pomnik prezydenta Polski i zasłużonego profesora chemii Ignacego Mościckiego.
Franciszek Trynka
1 października 2020 roku
Fot. Franciszek Trynka